Ozone pollution : पुण्या-मुंबईत वाढते आहे ओझोन प्रदूषण ; सीपीसीबीने व्यक्त केली चिंता

विशेष प्रतिनिधी 

पुणे : Ozone pollution वेगाने वाढणार्‍या शहरीकरणामुळे देशांतील अनेक शहरात प्रदूषणाची गंभीर समस्या भेडसावत आहे. यात आता ओझोन प्रदूषणाचे प्रमाण देखील सातत्याने वाढत आहे. महाराष्ट्रातीलही काही शहरांत आता ही समस्या भेडसावतांना दिसत आहे. याचे कारण म्हणजे केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाने (सीपीसीबी) देशातील ओझोन प्रदूषणाची हॉटस्पॉट असणार्‍या शहरांची यादी जाहीर केली. यात महाराष्ट्रातील मुंबई व पुणे या दोन मोठ्या शहरांचा देखील समावेश आहे.

• Nilesh Rane : उद्धव ठाकरे यांची पक्ष सांभाळायची कुवत नाही, निलेश राणे यांची टीका

सीपीसीबीने २५ सप्टेंबर रोजी राष्ट्रीय हरित न्यायाधिकरण (NGT) ला सादर केलेल्या अहवालावरून असे दिसून आले आहे की मुंबई व पुणे या दोन्ही शहरांमधील ओझोनची पातळी वारंवार राष्ट्रीय वातावरणीय वायु गुणवत्तेची मानके (NAAQS) ओलांडते. ज्यामुळे दिल्लीनंतर भारतातील सर्वात जास्त प्रभावित शहरी केंद्रांमध्ये या शहरांची गणना आता होत आहे. Ozone pollution

यासाठी सीपीसीबीने दिल्ली, बेंगळुरू, कोलकाता, हैदराबाद आणि चेन्नईसह एकूण १० प्रमुख शहरांमधील १७८ देखरेख केंद्रांमधील डेटाचे विश्लेषण केले. पुणे महानगर प्रदेशात (पीएमआर) १२ पैकी सहा देखरेख केंद्रांनी ओझोनची प्रमाणाबाहेर वाढ नोंदवली आहे, तर मुंबई महानगर प्रदेशात (एमएमआर) ४५ पैकी २२ स्थानकांवर याचे उल्लंघन नोंदवले आहे.

ओझोन प्रदूषण म्हणजे काय?

ओझोन प्रदूषण म्हणजे जमिनीच्या जवळ असलेल्या हवेत ओझोनची हानिकारक पातळी वाढणे, ज्यामुळे आरोग्यावर आणि पर्यावरणावर वाईट परिणाम होतात. हे प्रदूषण उन्हाळ्यात सूर्यप्रकाश आणि उष्णतेमुळे वाढते आणि फुफ्फुसांना इजा पोहोचवू शकते, ज्यामुळे दमा आणि खोकल्याची लक्षणे वाढतात. याउलट, पृथ्वीच्या वातावरणाच्या वरच्या थरात असलेला ओझोनचा थर (स्ट्रॅटोस्फियर) सूर्याच्या अतिनील किरणांपासून आपले संरक्षण करतो. Ozone pollution

तज्ञांच्या मते, वाहतूक उत्सर्जन, औद्योगिक क्रियाकलाप आणि उष्णता व सूर्यप्रकाशामुळे होणाऱ्या रासायनिक अभिक्रियांमुळे ही वाढ झाली आहे. वातावरणात नायट्रोजन ऑक्साईड (NOx) आणि अस्थिर सेंद्रिय संयुगे (VOCs) यांची अभिक्रिया होते तेव्हा भू-स्तरीय ओझोन तयार होतो. ज्यामध्ये कार्बन मोनोऑक्साइड (CO) आणि मिथेन देखील मोठ्या प्रमाणात दिसून येते. हे प्रदूषक वाहने, वीज प्रकल्प आणि माती उत्सर्जन आणि वणव्यासारख्या नैसर्गिक स्रोतांमधून येतात.

आयआयटीएममधील मेट्रोपॉलिटन एअर क्वालिटी अँड वेदर फोरकास्टिंग सर्व्हिसेस (एमएक्यूडब्ल्यूएस) चे प्रमुख सचिन घुडे म्हणाले की, पुणे आणि मुंबईतील ओझोनची पातळी काही विशिष्ट दिवशी सुरक्षित मर्यादेपेक्षा जास्त असते, मुख्यतः रासायनिक अभिक्रिया आणि जास्त वाहतुकीमुळे. त्यांनी इशारा दिला की सध्याची पातळी अद्याप अत्यंत तीव्र नसली तरी, ती आरोग्यासाठी धोकादायक आहेत आणि जर त्यावर नियंत्रण ठेवले नाही तर ती आणखी वाढू शकते. Ozone pollution

सीपीसीबीने धोरणकर्ते आणि नागरी अधिकाऱ्यांना उत्सर्जन रोखण्यासाठी आणि सार्वजनिक आरोग्याचे रक्षण करण्यासाठी त्वरित पावले उचलण्याचे आवाहन केले आहे, असा इशारा देत की अनियंत्रित ओझोन प्रदूषणामुळे श्वसनाच्या समस्या आणि दीर्घकालीन पर्यावरणाचे नुकसान होऊ शकते. Ozone pollution

Ozone pollution is increasing in Pune-Mumbai; CPCB expresses concern