विशेष प्रतिनिधी
मुंबई: मराठा आरक्षणाच्या मागणीसाठी कार्यकर्ते मनोज जरांगे पाटील यांनी 29 ऑगस्टपासून मुंबईतील आझाद मैदानात शांतिपूर्ण आंदोलन आणि धरना आयोजित करण्याची घोषणा केली आहे. येत्या 27 ऑगस्टपासून जालना जिल्ह्यातील अंतरवाली सराटी येथून ‘चलो मुंबई’ मार्च सुरू होणार असून, याला मराठा समाजाचा मोठा पाठिंबा मिळेल, असा दावा जरांगे यांनी केला आहे. या आंदोलनाला मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी प्रतिसाद दिला असून, लक्ष्मण हाके आणि गुणरत्न सदावर्त यांनी याला तीव्र विरोध दर्शवला आहे.
मनोज जरांगे यांच्या मागण्या
मनोज जरांगे पाटील यांनी मराठा समाजाला ओबीसी प्रवर्गातून शिक्षण आणि सरकारी नोकऱ्यांमध्ये आरक्षण मिळावे, तसेच ‘सगे-सोयरे’ (कुणबी मराठ्यांचे रक्तसंबंधी) यांना कुणबी प्रमाणपत्र देण्याची मागणी केली आहे. त्यांनी गेल्या वर्षी झालेल्या कराराची अंमलबजावणी न झाल्याचा आरोप करत सरकारवर दबाव वाढवण्यासाठी हे आंदोलन ‘आखिरी लढाई’ असल्याचे म्हटले आहे. जरांगे यांनी मराठा समाजाला आवाहन केले आहे की, “आम्ही शांतिपूर्ण मार्गाने लढू, पण आरक्षणाशिवाय मागे फिरणार नाही.” त्यांनी सरकारवर छोट्या-मोठ्या अडचणी निर्माण करून आंदोलन दडपण्याचा प्रयत्न करत असल्याचा आरोपही केला आहे
देवेंद्र फडणवीस यांचा प्रतिसाद
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी जरांगे यांच्या आंदोलनावर संयमित प्रतिक्रिया देताना म्हटले आहे की, “मराठा समाजाच्या मागण्यांवर सरकार गंभीरपणे विचार करत आहे. यापूर्वी आमच्या सरकारने मराठा आरक्षणासाठी ठोस पावले उचलली होती, परंतु न्यायालयीन अडचणींमुळे काही मर्यादा आल्या. आम्ही चर्चेतून आणि कायदेशीर मार्गाने हा प्रश्न सोडवण्यास कटिबद्ध आहोत. मराठा समाजाला दहा टक्के आरक्षण दिला आहे तरीसुद्धा मनोज जरांगे यांच्या मागण्या समजून घेऊ.” त्यांनी जरांगे यांना आंदोलनापूर्वी सरकारशी संवाद साधण्याचे आवाहन केले आहे. तसेच, मराठा समाजाला न्याय मिळवून देण्यासाठी सरकार प्रयत्नशील असल्याचे त्यांनी नमूद केल.
मंत्री गिरीश महाजन यांनीही फडणवीस यांच्या वक्तव्याला पाठिंबा देत जरांगे यांचे आरोप निराधार असल्याचे म्हटले आहे. “मराठा समाजाला न्याय देण्यासाठी फडणवीस सरकारने सर्वप्रथम पावले उचलली होती. आंदोलनात संयम आणि सभ्यता राखणे गरजेचे आहे,” असे महाजन यांनी स्पष्ट केले.
लक्ष्मण हाके आणि गुणरत्न सदावर्त यांचा विरोध
मराठा आरक्षणाला ओबीसी प्रवर्गातून समाविष्ट करण्याच्या मागणीला ओबीसी नेते लक्ष्मण हाके आणि वकील गुणरत्न सदावर्त यांनी तीव्र विरोध दर्शवला आहे. लक्ष्मण हाके यांनी जालना येथे स्वतःचे उपोषण करत मराठा आरक्षणामुळे ओबीसी समाजाच्या हक्कांवर गदा येईल, अशी भीती व्यक्त केली आहे. त्यांनी म्हटले, “मराठा समाजाला स्वतंत्र आरक्षण देण्याचा विचार व्हावा, परंतु ओबीसी कोट्यावर अतिक्रमण करणे चुकीचे आहे. जरांगेच्या 29 ऑगस्ट च्या आंदोलना विरोधात आम्ही रस्त्यावर उतरु. जरांगेला आंदोलन करण्यासाठी कोण पैसा पुरवतो त्याचे नाव वेळ आल्यावर जाहीर करू.”
वकील गुणरत्न सदावर्त यांनीही जरांगे यांच्या आंदोलनाला राजकीय हेतू असल्याचा आरोप केला आहे. “मराठा आरक्षणाचा मुद्दा कायदेशीर मार्गाने सोडवला पाहिजे. जरांगे यांचे आंदोलन सामाजिक सलोखा बिघडवण्याचे काम करत आहे. जरांगेंना 29 तारखेला मुंबईत आंदोलन करून देऊ नका जरांगे यांचे हे आंदोलन हायकोर्टावर दबाव टाकण्याचा प्रयत्न आहे. ” असे सदावर्त यांनी म्हटले आहे. त्यांनी जरांगे यांच्या आंदोलनामुळे मराठा आणि ओबीसी समाजात तणाव निर्माण होत असल्याचा दावा केला आहे.
आंदोलनाची पार्श्वभूमी आणि संभाव्य परिणाम
मनोज जरांगे यांचे आंदोलन गेल्या काही वर्षांपासून मराठा आरक्षणाच्या मागणीसाठी एक महत्त्वाचा चेहरा बनले आहे. 2011 पासून त्यांनी गावपातळीवरून सुरू केलेला हा लढा आता संपूर्ण महाराष्ट्रात पसरला आहे. गेल्या वर्षी ऑगस्ट 2023 मध्ये जालना येथे पोलिसांच्या लाठीचार्जमुळे त्यांचे आंदोलन अधिक तीव्र झाले होते. यावेळीही त्यांनी शांतिपूर्ण आंदोलनाचा आग्रह धरला असला, तरी लाखो मराठ्यांचा सहभाग आणि मुंबईसारख्या आर्थिक राजधानीतील प्रदर्शनामुळे प्रशासनासमोर मोठी आव्हाने उभी राहण्याची शक्यता आहे.
दुसरीकडे, मराठा आणि ओबीसी समाजातील वाढता तणाव लक्षात घेता, सरकारला हा प्रश्न काळजीपूर्वक हाताळावा लागणार आहे. यापूर्वी फेब्रुवारी 2024 मध्ये मराठा समाजाला 10% स्वतंत्र आरक्षण देण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता, परंतु जरांगे यांनी ओबीसी कोट्यातूनच आरक्षणाची मागणी कायम ठेवली आहे
सरकार आणि प्रशासनाची तयारी
मराठा आरक्षणाच्या मुद्द्यावर सरकारने एक मंत्रिमंडलीय उपसमिती स्थापन केली आहे, ज्याचे अध्यक्षपद राधाकृष्ण विखे पाटील यांच्याकडे आहे. ही समिती कायदेशीर आणि प्रशासकीय पातळीवर हा प्रश्न सोडवण्यासाठी काम करत आहे. दरम्यान, जरांगे यांनी सरकारला इशारा दिला आहे की, “आमच्या आंदोलनात कोणतीही चूक झाल्यास त्याची किंमत सरकारला मोजावी लागेल”
मराठा आरक्षणाचा मुद्दा पुन्हा एकदा महाराष्ट्राच्या राजकारणात चर्चेचा विषय बनला आहे. मनोज जरांगे यांचे 29 ऑगस्टचे मुंबईतील आंदोलन आणि त्याला मिळणारा पाठिंबा यामुळे सरकारवर दबाव वाढण्याची शक्यता आहे. फडणवीस यांनी संवाद आणि कायदेशीर मार्गाने हा प्रश्न सोडवण्याचे आश्वासन दिले असले, तरी लक्ष्मण हाके आणि गुणरत्न सदावर्त यांचा विरोध यामुळे सामाजिक आणि राजकीय तणाव वाढण्याची भीती आहे. आगामी काळात हे आंदोलन कोणत्या दिशेने जाईल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
Devendra Fadnavis’ reaction to understand Manoj Jarange’s demands
महत्वाच्या बातम्या
- राहुल गांधींची चोरी पकडल्याचा राग, काँग्रेसकडून पत्रकार शिव अरोर यांच्याविरुद्ध एफआयआर
- शक्ती संवाद : महिला सक्षमीकरणाच्या बरोबरच भारतीय संघराज्य व्यवस्थेतला सुसंवाद वाढविण्याचाही सक्षम प्रयोग!!
- Jarange Supporters : जरांगे समर्थक आक्रमक, लक्ष्मण हाकेंना चपलेचा प्रसाद देणाऱ्यास एक लाख रुपयांचे बक्षीस
- … म्हणून शरद पवारांचा उपराष्ट्रपतीपदासाठी राधाकृष्णन यांना पाठिंब्यास नकार
